Behandeling van Schadelijke Wormen in je Aquarium
Het is een veelvoorkomend probleem, en soms ook een frustrerende uitdaging: worminfecties in het aquarium. Omdat de symptomen vaak algemeen zijn (denk aan schuren of vermageren), is het stellen van de juiste diagnose de eerste en belangrijkste stap. Want onthoud goed: het middel dat de ene worm doodt, doet niets tegen de andere!
In deze gids proberen wij u te helpen bij het herkennen van de meest voorkomende wormen en het kiezen van de juiste behandelmethode.
Deel I: Herkenning – Met welke wormen heb ik te maken?
Wormen die uw vissen ziek maken, vallen in twee hoofdcategorieën: Platwormen en Rondwormen. De indeling is cruciaal, want deze bepaalt uiteindelijk welk medicijn u nodig heeft.
1. Platwormen (De Zuig- en Lintwormen)
Dit zijn platte wormen, vaak microscopisch klein, maar hun effecten zijn ingrijpend. De meest bekende zijn:
- Huidwormen (Gyrodactylus): Dit zijn levendbarend wormen die zich hechten aan de huid, wat irritatie veroorzaakt.
- Kieuwwormen (Dactylogyrus): Deze wormen leggen eitjes in de kieuwen van de vis en veroorzaken ernstige ademhalingsproblemen.
- Lintwormen (Cestoden): Platte, gesegmenteerde wormen die in de darmen van de vis leven.
Het sleutelmedicijn tegen Platwormen: Behandeling tegen deze groep is meestal gebaseerd op de werkzame stof Praziquantel.
2. Rondwormen (De Darmwormen)
Rondwormen, ook nematoden genoemd, zijn cilindrische, draadachtige wormen die het spijsverteringskanaal van de vis infecteren.
- Camallanus cotti: De beruchte, levendbarende rondworm die u soms als kleine rode draadjes uit de anus van de vis ziet steken.
- Haarwormen (Capillaria sp.): Veroorzaken het klassieke 'wegkwijnen', waarbij de vis mager wordt ondanks normale voedselopname.
Het sleutelmedicijn tegen Rondwormen: Behandeling tegen deze groep is meestal gebaseerd op de werkzame stof Levamisole.
3. De Uitzonderingen: Parasitaire Kreeftachtigen
Er zijn ook parasieten die op wormen lijken, maar het niet zijn. De bekendste is de Ankerworm (Lernaea). Deze hecht zich vast in de huid van de vis en zuigt bloed op, net als een teek. Ze zijn met het blote oog zichtbaar als lange, uitstekende draden (soms tot 2 cm) met eierzakjes aan het uiteinde. Hiervoor is een heel ander, gespecialiseerd middel nodig (Lufenuronum).
Deel II: De Symptomen
Om te bepalen met welke groep wormen u te maken heeft, let u op het gedrag van uw vissen:
Huidwormen
Schuren en flitsen tegen objecten in het aquarium. Soms een grijze, slijmerige waas op de huid of samengeknepen vinnen.
De wormen zijn bijna onzichtbaar, soms als doorzichtige, bewegende sliertjes te zien met een sterk vergrootglas.
Kieuwwormen
Zware, snelle ademhaling of ademen met slechts één kieuw. Vissen hangen hijgend aan het wateroppervlak. Discusvissen tuiten hun mond of maken braakneigingen.
Onbehandeld leidt dit tot afbraak van het kieuwweefsel.
Darmrondwormen
Rode, dunne draadjes die uit de anus van de vis steken (Camallanus). Progressieve vermagering (wegkwijnen) ondanks eten. Witte, slijmerige ontlasting.
De rode draadjes zijn het meest eenduidige symptoom.
Lintwormen
Langzame, onverklaarbare vermagering en verzwakking.
Moeilijk te diagnosticeren zonder microscoop.
Deel III: Behandelen
Voordat u medicatie toevoegt, is een goede voorbereiding essentieel voor het succes van de behandeling.
A. De Voorbereiding
- Waterkwaliteit Eerst: Medicatie is stressvol. Test uw water en voer een waterverversing uit om de waterkwaliteit te optimaliseren, indien nodig 25% tot 50%.
- Filter aanpassen: Wormmiddelen worden snel geabsorbeerd door bepaalde filtermaterialen. Verwijder altijd actieve kool, zeoliet en speciale filterharsen uit het filter.
- UV en Ozon uit: Schakel uw UV-sterilisator en ozonapparaten uit, omdat deze de actieve stoffen in het water kunnen afbreken.
- Zorg voor Lucht: Vissen met kieuwproblemen hebben zuurstoftekort. Zorg voor extra beluchting met een luchtpomp, zeker tijdens de behandeling.
B. Kies het Juiste Medicijn
De keuze voor het juiste medicijn hangt af van de wormsoort én van de andere bewoners in uw aquarium, zoals garnalen en slakken.
| Doelgroep | Productopties | Belangrijke Opmerkingen |
|---|---|---|
| Rondwormen (Camallanus, Capillaria) | Manaus Levamicil of eSha NDX | Werken op basis van Levamisole. Zorg ervoor dat u de kuur na 14 dagen herhaalt. NDX is over het algemeen goed verdragen door planten en filters. |
| Platwormen (Huid-, Kieuw- en Lintwormen) | eSha gdex of Manaus Bilocil Sensitive | Deze middelen bevatten Praziquantel. eSha gdex wordt goed verdragen door vissen, planten, garnalen en slakken. Bilocil Sensitive is ideaal voor gevoelige vissen, zoals L-nummers en Corydoras, en is zeer veilig voor alle garnalen. |
| Breedspectrum (Rond- én Platwormen) | HS Aqua Camacell of Colombo Dactycid | Pas op! HS Aqua Camacell mag niet gebruikt worden in aquaria met slakken, garnalen/kreeften en roggen. Colombo Dactycid kan ook schadelijk zijn voor lagere dieren (kikkers, garnalen, slakken). Wees voorzichtig met deze middelen in gezelschapsaquaria met ongewervelden. |
| Koudwatervissen (Koi, Goudvis) | Manaus Cypricil | Specifiek ontwikkeld voor koudwatervissen tegen huid-, kieuw- en lintwormen. De antiseptische eigenschappen ondersteunen de wondgenezing die in koud water trager verloopt. |
Raadpleeg altijd de bijsluiter voor exacte gebruik en dosering!
C. Herhaal Behandeling tegen Rondwormen
Het grootste risico bij het ontwormen is dat alleen de volwassen wormen worden gedood, maar niet de eitjes die ze hebben gelegd. De eitjes zijn vaak resistent.
Behandeling van rondwormen: Omdat veel rondwormen eitjes leggen, moet de behandeling tegen Rondwormen herhaald worden 14 dagen na de eerste dosis. Dit is cruciaal om de eitjes die in die periode uitkomen, alsnog te doden voordat ze zelf vruchtbaar worden.
24 uur na behandeling van rondwormen: Wanneer de wormen dood zijn, komen ze los uit de darm en komen ze op de bodem terecht. Hevel de bodem grondig af 24 uur na de dosering om dode wormen, eitjes en afvalstoffen te verwijderen.
Deel IV: Nazorg en Preventie
Het werk stopt niet na de laatste dosering; de nazorg is essentieel om terugval en secundaire infecties te voorkomen.
Nazorg
- Grote Waterverversing: Na afloop van de hele kuur (en de herhaling indien van toepassing) voert u een grote waterverversing (20% tot 50%) uit om de medicijnresten te verwijderen.
- Filteren over Kool: Plaats vervolgens verse actieve kool terug in het filter om de laatste restjes medicatie uit het water te trekken.
- Herstel: Ondersteun de vis na de ziekte met supplementen die vitaminen en sporenelementen bevatten om het immuunsysteem te versterken.
Preventie
Wormen komen het aquarium meestal binnen via nieuwe aanwinsten:
- Quarantaine: Zet nieuwe vissen, planten en decoraties die in contact zijn geweest met water van buitenaf, altijd in quarantaine. Omdat rondworminfecties maandenlang sluimerend kunnen zijn, is een lange quarantaineperiode aan te raden.
- Gescheiden Apparatuur: Gebruik gescheiden netjes en slangen voor verschillende aquaria. Desinfecteer ze grondig na gebruik om overdracht van parasieten te voorkomen.
- Vermijd Risicovol Levend Voer: Levend voer zoals ongezuiverde Tubifex en Cyclops kunnen larvestadia van wormen bevatten. Het vermijden hiervan verlaagt het infectierisico.
